Kościoły

Kościół parafialny pw. „Najświętszego Serca Jezusa” w Biszczy

Corpus Vitrearum - Katalog 2015: Lokalizacja zespołów witraży ...

Proboszcz: ks. Stanisław Bełz

Wikariusz: ks. Zbigniew Gaca

Do parafi należą miejscowosci: Biszcza I, Biszcza II, Borki, Budziarze, Bukowina, Wólka Biska, Zynie, Żary
Kościoły filialne: Bukowina, Wólka Biska, Zynie

Biszcza 48, 23-425 Biszcza
Tel. 084 685 60 25

Odpusty:

MB Anielskiej (2 VIII),
Ofiarowania NMP (21 XI).

Historia Parafii

Do kasaty unii w r. 1875 była tutaj parafia greckokatolicka później została zamieniona na prawosławną, która funkcjonowała do I wojny światowej. Łacinnicy należeli wówczas do parafii w Tarnogrodzie, jednak bliżej mieli do kościoła w Bukowinie, gdzie istniała filia parafii tarnogrodzkiej. Parafia łacińska w Biszczy została erygowana, 9 X 1919 r., przez bpa lubelskiego Mariana Fulmana. W granicach jej znalazły się wsie z parafii tarnogrodzkiej. Również w granicach nowej parafii znalazł się kościół filialny w Bukowinie. Łączność z parafią została zachowana przez włączenie Biszczy do dekanatu tarnogrodzkiego. Po pewnym czasie od Biszczy odłączono Suszki na rzecz parafii Sól. Dawna parafia unicka posiadała 101 ha ziemi. Część tego uposażenia przejęła parafia prawosławna. W ponownym posiadaniu Kościoła katolickiego po I wojnie światowej pozostało już tylko 19,33 ha ziemi. W r. 1966 ziemia ta została parafii zabrana.

W dziejach społeczności katolickiej w Biszczy było kilka okresów ciężkich w XX w. Około r. 1927 katolicy musieli bronić swoich praw do świątyni przeciwko planom reaktywowania przy niej parafii prawosławnej. Szczególnie ciężkie lata przypadły na czas II wojny światowej: aresztowania, wywożenie do obozów, wysiedlenie ludności. Los parafian podzielili również miejscowi duszpasterze. Prawosławni zabrali wówczas łacinnikom kościół. Z tego powodu ośrodkiem duszpasterstwa w czasie okupacji stała się kaplica w Biszczy. Natomiast w jednej części plebanii zamieszkał duchowny prawosławny. Obecnie na terenie parafii mieszka kilkanaście rodzin prawosławnych należących do swojej parafii w Tarnogrodzie.

Do r. 1875 istniał tu drewniany kościół unicki, który później zamieniono na prawosławny. Na początku w. XX był on bardzo zniszczony. W r. 1912 została wybudowana nowa cerkiew prawosławna wg planów inż. Koczorowskiego z Warszawy. Fundatorem był rząd carski. Po I wojnie światowej świątynię oddano katolikom. W r. 1919 nastąpiło poświęcenie kościoła, pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, przez misjonarzy jezuickich. Kościół częściowo przerobiono w związku z przeznaczeniem go do kultu katolickiego. W czasie II wojny światowej ponownie był zamieniony na cerkiew prawosławną, a w r. 1945 oddany katolikom, po II wojnie światowej remontowany. W r. 1972 i 1974 rozebrano 2 wieże z okresu prawosławia i zbudowano 2 nowe.

Kościół murowany, z zewnątrz wyłożony kremową terakotą, w stylu bizantyńskim (częściowo zatracono cechy tego stylu). Przy prezbiterium znajdują się 2 zakrystie (jedna nowa), na frontonie jedna wieża, wieżyczka na sygnaturkę nad nawą. Ołtarz główny, drewniany, został wykonany w r. 1945. W ołtarzu tym są 4 obrazy: Serca Pana Jezusa, MB Częstochowskiej, Św. Rodziny i stygmatów św. Franciszka (mal. S. Wałach z Krakowa). Ołtarz boczny po prawej stronie był wykonany w r. 1966. Na chórze muzycznym są 10-gtosowe organy, wykonane przez firmę Jagodzińskiego w r. 1927. Renowacja organów była przeprowadzona w r. 1973. W oknach prezbiterium umieszczono witraże. Na wieży kościelnej są dzwony wykonane w firmie Felczyńskiego i poświęcone przez bp. Jana Mazura w r. 1966. Remont świątyni w latach: 1995 - 2000, wykonano m. in: nowe nagłośnienie, przeprowadzono remont organów, pokryto dach miedzianą blachą, odnowiono wnętrze koscioła

Obiekty sakralne na terenie parafii

Kościół filialny, pw. Ofiarowania NMP, w Bukowinie. Kanclerz Jan Zamoyski przeznaczył Akademii Zamojskiej dochód z majątku w Bukowinie. Uczelnia przejęła miejscowość w administrację w r. 1612. Około r. 1637 wystawiono tu kaplicę i dom dla profesorów. Kościół obecnie istniejący wystawiono w latach 1674-1675, a poświęcenia, 20 XI 1676 r., dokonał ks. prof. Abrek. Prawdopodobnie po zamknięciu Akademii Zamojskiej (1784) i zamienieniu kościoła franciszkańskiego w Zamościu na szpital wojskowy (1794) do kościoła w Bukowinie przeniesiono obrazy poklasztorne, które zachowały się do dzisiaj (m.in. z widokiem Zamościa). Restaurowany i przekształcony m.in. w latach: 1817, 1900 i 1930. Orientowany. Drewniany, konstrukcji zrębowej, zwęgłowany na węgieł gładki, oszalowany, na kamiennym podmurowaniu. Nawa prostokątna z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, przy którym od strony północnej zakrystia. Przy nawie od strony zachodniej kruchta z pocz. w. XX. Wewnątrz pozorne sklepienia kolebkowe z zaskrzynieniami wykonane ok. r. 1900 (pierwotnie strop belkowany), wsparte na dwóch słupach. Belka tęczowa fazowana z krucyfiksem i rzeźbami Matki Bożej i św. Jana zapewne z w. XVII. Chór muzyczny nowszy wsparty na dwóch słupach. Szczyt zachodni z okapem. Dach dwuspadowy, lekko załamany, wspólny nad nawą i prezbiterium, pobity gontem, z wieżyczką na sygnaturkę, krytą blachą; nad kruchtą dwuspadowy, nad zakrystią pulpitowy, kryte dachówką. Portal z kruchty do nawy profilowany, z nadprożem w ośli grzbiet, z okresu budowy kościoła; drzwi z pierwotnym zamkiem i okuciami. W elewacji frontowej kruchty dwie nisze z rzeźbami ludowymi śś. Antoniego z Dzieciątkiem i Wojciecha.

Ołtarz główny wykonany w r. 1900 przez W. Bazana, z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z w. XVII lub z pocz. w. XVIII, odnawianym, w predelli obraz św. Jana Chrzciciela nauczającego na puszczy z w. XVII. W ołtarzach bocznych wykonanych w r. 1900 przez Bazana obrazy: świętych i patronów Polski w predelli, w. XVII; Matki Boskiej Anielskiej z r. 1849 ludowy.

Kapliczka z w. XIX, odnawiana. Położona w północno-zachodniej części cmentarza kościelnego. Drewniana, konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana. Daszek czterospadowy z kopułką, pobity gontem i papą. Wewnątrz rzeźba Chrystusa w Ogrójcu z 1. poł. w. XIX, ludowa.

Cmentarz kościelny otoczony ogrodzeniem drewnianym z tarcic, pokrytym daszkiem gontowym.

Rzeźba Chrystusa Frasobliwego z w. XIX, ludowa. W nowszej kapliczce murowanej.

Kościół filialny pw. Ofiarowania Najświętszej Marii Panny w Bukowinie

Ten kościółek rzymsko-katolicki i miejsce jego położenia od ponad 400 lat jest sercem Bukowiny. Stoi w tym samym miejscu na wzgórku, gdy przechodziły przez te strony zarazy, kiedy ludność Bukowiny przeżywała najazdy i grabieże Tatarów, Kozaków, Szwedów, Węgrów Rakoczego następnie wojsk austriackich, ruskich, ukraińskich, niemieckich. Tutaj przed obrazem Matki Boskiej Bukowianie wylewali łzy, składali dziękczynienie i wielbili Boga jak czynili to ich ojcowie i dziadkowie. Dlatego nie zrozumie wielkiego lokalnego patriotyzmu ludzi tej wsi, kto nie zna historii Bukowiny i jej Kościółka.

Wiecej informacji

Ustne podanie głosi, iż Bukowina powstała w miejscu, które było porośnięte lasem bukowym. Właśnie w tym lesie król skrył się przed epidemią cholery, zbudował kapliczkę Ducha Świętego, przed którą modlił się o odwrócenie zarazy. Gdy mór minął, król wyjechał, ale niektórzy jego dworzanie, zauroczeni pięknem tego miejsca, pozostali i byli pierwszymi mieszkańcami Bukowiny. O fakcie nawiedzenia ziem polskich i okolicznych stron zarazą świadczy pobudowanie w Tarnogrodzie około 1600 roku Kościółka Świętego Rocha, który jest czczony jako patron chroniący od zarazy. W roku 1578 król Stefan Batory wracając z Karpat z polowania omija Tarnogród, który był grodem i zajeżdża na odpoczynek do Bukowiny, swojego dworzyszcza.

Kościółek budowano od czasów pobytu w Bukowinie króla Stefana Batorego, a jego budowa została zakończona około 1632 roku lub 1637 roku. Został on poświęcony w maju 1668 roku przez Tomasza Kaczorkowicza dr teologii, dziekana i prepozyta leżajskiego mającego na to specjalne pozwolenie biskupa przemyskiego Stanisława Jastrzębiec Sarnowskiego. Kościółek był pod wezwaniem Ofiarowania Najświętszej Marii Panny. W Wielkim Ołtarzu miał obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Były w nim też i inne obrazy niepospolite (non wulgares). Obrazy te przywieźli profesorowie Akademii Zamojskiej jako dar dla kościółka.

Kościółek był przeznaczony do wyłącznego kultu religijnego dla profesorów Akademii Zamojskiej i ich gości, służby akademickiej i chorych. Miejscowym wiernym zdrowym nie wolno było brać udziału w nabożeństwach. Pozwolono uczestniczyć mieszkańcom Bukowiny w uroczystym odpuście w dniu 21 listopada 1676 roku w dzień Ofiarowania NMP. Ten odpust odbył się w nowym Kościółku. Ksiądz Abrek w swoim inwentarzu pisze, że stary kościółek zniszczał z powodu starości i on wystawił nowy, też drewniany i poświęcił go. To poświęcenie miało miejsce właśnie 21 listopada 1676 roku. Od tego czasu również mieszkańcy mogli uczestniczyć w nabożeństwach odprawianych w tym kościółku. Kościółek został zbudowany z drzewa modrzewiowego, kryty gontem, otoczony parkanem z tarcic. Mieszkańcy Bukowiny otaczali go wielką czcią. Kościółek w takim kształcie istnieje do chwili obecnej. Po kasacie Akademii Zamojskiej w 1784 roku mieszkańcy Bukowiny wyłącznym własnym staraniem utrzymywali kościółek, przeprowadzali remonty, aby ten zabytek służył jak najdłużej potomnym i był świadkiem wspaniałej przyszłości. Remonty i odnowa kościółka miały miejsce między innymi w latach 1817, 1856, 1900 i 1930. Przy kościółku było archiwum wsi Bukowina.

Msze Święte:
- w niedziele i święta, godz.: 9.00, 10.30 (Bukowina),

BUKOWIŃSKI DZWON

Ciekawą historię posiada również dzwon przy kościółku. W czasach, gdy kościółek należał do profesorów Akademii Zamojskiej, mieszkańcom Bukowiny zabronionym było zwoływać na nabożeństwo głosem dzwonu. Należeli oni do kościoła parafialnego w Tarnogrodzie. W latach 90-tych XIX wieku wielu mieszkańców Bukowiny jeździło do Warszawy na roboty. Kilku robotników pracowało tam przy budowie kościoła.

Wiecej informacji

Nawiązali oni kontakt z ludwisarzem Krzykowskim, który wylewał dzwony do tego budowanego w Warszawie kościoła. Z resztek materiału, jaka została, ludwisarz Krzykowski wylał dzwon ważący ok. 280 kg, a kosztował on 300 rubli. Wszyscy robotnicy z Bukowiny pracujący w Warszawie złożyli się i zakupili ten dzwon. Kupili też wieczną lampkę i żyrandol. Dzwon został poświęcony w Warszawie przez biskupa sufragana warszawskiego Kazimierza Ruszkiewicza w dniu 12 października 1899 roku. Nadano mu imię „ Józef ” Oblubieniec NMP. W tym czasie na terenie Bukowiny znajdującej się pod zaborem rosyjskim trwał proces rusyfikacji. Nie wolno było stawiać przy drodze kapliczek czy krzyży, remonty przy kościółku wykonywano nocą, a na zawieszenie dzwonu trzeba było mieć zezwolenie z powiatu od Komisarza Ziemskiej Straży. Wiedziano, że takiego zezwolenia komisarz nie da. Użyto, więc podstępu w wyniku, którego komisarz, chociaż oburzył się, skrzyczał delegata Bukowiny, lecz powiedział: „Kupiłeś sobie dzwon to teraz sobie powieś na wrotach”. Tak też zrobiono. W parkanie kościelnym wkopano trzy dość wysokie słupy, zrobiono konstrukcję w rodzaju wrót do stodoły, a nad nimi zawieszono dzwon. Dzwoniono nim i nikt z władz nie przeszkadzał w tym.

W czasie II-ej wojny światowej dzwon ten był zdjęty i ukryty w ziemi na podwórku Michała Leśniaka. Dzwon ten uchodzi za nadzwyczajny, szczęśliwy. Gdy dzwoniono nim w czasie lata nadchodzące chmury burzowe rozchodziły się na boki a pola Bukowiny były omijane i unikały gradobicia. Często chmury odpędzone głosem dzwonu płynęły nad Luchowem Górnym. Toteż mieszkańcy Luchowa Górnego złożyli w 1954 roku doniesienie do MO w Tarnogrodzie aby zabroniono dzwonienia dzwonem w Bukowinie. Oskarżono dzwonnika Józefa Leśniaka. Jako powód podano zakłócanie ciszy nocnej i obawę, iż głos dzwonu wieści pożar w okolicy.

Milicja wniosła oskarżenie przeciwko Józefowi Leśniakowi do Kolegium Orzekającego w Biłgoraju. Leśniaka ukarano grzywną. Odwołał się on do Kolegium Orzekającego w Lublinie przedstawiając pismo podpisane przez dwustu mieszkańców Bukowiny, w którym pisali oni, iż po to wynajmują i opłacają Leśniaka jako dzwonnika, aby dzwonił. Kolegium uniewinniło Leśniaka, zaleciło jednak, aby w nocy nie dzwonił. Kościółek w Bukowinie ma, więc chlubną historię, świadczy o wielkim przywiązaniu mieszkańców tej wsi do wiary rzymsko-katolickiej i tradycji narodowych. Otaczają oni wielkim szacunkiem, dbałością i troską kościółek wraz z wyposażeniem.

Kościół filialny, p.w. MB Siewnej w Wólce Biskiej

Odpust: 8 września
Msze św. w niedziele i święta: godz.: 745

Kościół filialny, pw. MB Wspomożenia Wiernych, w Zyniach

z lat: 1998 - 2000, wg projektu inż. archidiec. Ryszarda Wojdy z Biłgoraja, poświęcony, 8 grudnia 2000 r., przez bpa Mariusza Leszczyńskiego

Msze Święte:
- w niedziele i święta, godz.: (Zynie) 16.00

Cmentarze:

1. Cmentarz rzymskokatolicki w Biszczy, czynny, założony w r. 1919, w kształcie połowy trapezu o pow. 2 ha, podzielony na kwatery, ogrodzony metalowymi przęsłami przy metalowych słupach.

2. Cmentarz prawosławny, dawniej greckokatolicki w Biszczy, czynny, założony przed r. 1830, w kształcie wydłużonego czworoboku o pow. 0,9 ha, ogrodzony metalową siatką przy metalowych słupach.

-Księgi metrykalne:

chrztów od r. 1920
małżeństw od r. 1920
zmarłych od r. 1920

-Lista proboszczów:

ks. Edmund Dąbkowski (1919 - 1939),
ks. Edmund Lorkiewicz (1942 - 1943),
ks. Franciszek Surtel (1944 - 1946),
ks. Michał Popiel - Popielec (1946 - 1975),
ks. Leonard Ligęza (1981 - 1996)

-Powołania z terenu parafii:

O. Czesław Kołpa (OFMCap),
ks. Franciszek Mazurek (archidiec. lubelska),
8 sióstr zakonnyc

-Stowarzyszenia, organizacje i ruchy religijne:

Wspólnota Neokatechumenatlna,
Parafialny Klub sportowy,
Koła Żywego Różańca,
Ministranci

Liczba mieszkańców: 3402
Liczba katolików: 3186